Het gevoel er niet meer bij te horen, je niet thuis voelen bij zichzelf, in je gemeenschap, of in je werk. Dat is de onderstroom die ik al langer opmerk in gesprekken met mensen. In die onderstroom lijkt er iets te missen in relaties. En er is het verlangen om erbij te horen. Het verlangen naar een Thuisgevoel (‘erbij horen’, waar of bij wie voel ik mij thuis) en verwantschap. Thuisgevoel gaat vooraf aan betekenis voelen in het Leven. Sterker nog: Thuisgevoel hebben is betekenis. Maken onze geglobaliseerde wereld en internet het nodig dat we Thuisgevoel en Verwantschap opnieuw denken? Waar horen we bij, waar of met wie voelen we ons thuis en met wie of wat zijn we verwant? Op een zonnig bankje maak ik een beginnetje om deze thema’s uit te pakken en te verkennen.
Modern menszijn en Aanwezig zijn
Het zijn fundamentele vragen over modern menszijn in onze huidige wereld. Onderdeel van onze moderne cultuur en modern denken is, dat de kosmos géén betekenis meer geeft. We zullen de betekenis zelf moeten zoeken en geven aan ons leven. ‘Erbij horen’ kan sentimenteel zijn in de zin van behoefte aan hechting, naïeve verlangens of gevoelens van tekort. Het kan ons dan in een toestand brengen waar we ons altijd incompleet voelen. Thuisgevoel gaat dieper. Het is verbonden met Aanwezig zijn. Aanwezig zijn in het NU, niet elders of bij iemand anders. Je bent in het Moment zèlf Aanwezig. Dat is volgens mij wat Thuisgevoel is. Thuisgevoel geeft daardoor direct levendigheid en bekrachtiging.
Inheemse tradities
Bij inheemse tradities is een sterk gevoel van erbij horen. Er is een gedeelde familie, tribe en traditie. Er is een sterk Thuisgevoel door in het Moment te leven. In onze geglobaliseerde wereld is dat nu zo anders. We delen de Planeet met talloze andere culturen. Er zijn zoveel verschillende relaties tot elkaar, tot de Natuur. Hoe kan ik dan het gevoel hebben dat ik erbij hoor? Hoe ervaar ik dan mijn Thuisgevoel in al die abstracte relaties? Kan ik Aanwezig zijn in abstracties?
Ikzelf ben niet helemaal aan boord met het idee van globalisering als belofte, Internet als het ding, want ik denk dat het niet mogelijk is voor aardse mensen om al deze relaties werkelijk te belichamen. We kunnen er intellectueel over spreken, in abstractie kunnen we eenvoudig relateren. Of je kan een gevoel van Eenheid ervaren met bv plantmedicijnen. Maar het is niet mijn dagdagelijkse ervaring van erbij horen, van Thuisgevoel. Laten we eens stoppen met ‘WOW, alles is verbonden‘, ‘global village‘ en ‘giant we‘. Laten we eens vertragen en terug stappen om Aanwezig te zijn en om te zien wat er daadwerkelijk is in je nabije omgeving. Dàt is Thuisgevoel voor mij. Dit kan ik belichamen. Dwz dit kan ik fysiek ervaren.
Aanwezig
En als je dan Aanwezig bent in je omgeving met wie of wat voel je je dan werkelijk Verwant? Wat kunnen we dan belichamen? Hoe kunnen we daadwerkelijk fysiek deelnemen? Ik ontmoet veel ongenoegen omdat mensen het gevoel hebben dat hun activisme niet ver genoeg rijkt. Dat ze een veel grotere impact willen hebben. Dat is een recept voor frustratie en er is geen Thuisgevoel omdat je voortdurend elders en in de toekomst bent. Je bent niet Aanwezig in wat er zich concreet voordoet. Je belichaamt de actualiteit niet.
Verwantschap
Hoe kunnen we Verwantschap creëren in deze globale wereld? We stellen ons dan de toekomst voor en ontwerpen vervolgens een nieuw narratief. Het is niet dat het niet effectief of irrelevant is. Maar de impuls om nieuwe stories te creëren is ook een manier om ons weg te halen uit het heden. Je kan verstrikt raken in dat formuleren van een nieuw verhaal. Ik hoor dan hetzelfde tekort en verlangen uit de onderstroom in zo’n utopisch narratief. ik zie het veel gebeuren in Nederland, met mooie Engelse namen over ‘grote sprongen’, ‘veranderaars’ en ‘bewegen’.
We zijn verbeeldende mensen en we leven via metaforen en ik twijfel niet dat de impuls voor een nieuw narratief er is. Maar ik voel dat we Verwantschappen moeten cultiveren, die immanent zijn ipv het heden steeds te ontstijgen met utopische vergezichten over een betere wereld. Immanente verwantschappen cultiveren geeft Thuisgevoel en Verwantschap.
Dicht bij de Haard
Wat immanent is, is de onmiddellijke ervaring van Aanwezig zijn, van Verwantschap, van Thuisgevoel, van hier zijn. De laatste tijd is er een tendens om weer lokaal te leven, weg van het globale. Zorgen voor de tuin die jij kan verzorgen. Zorg voor dat hoekje van het universum waar je bent, inclusief de lokale relaties. Dat geeft Thuisgevoel en Verwantschap. Hier is de onmiddellijke ervaring, dichtbij de haard. Dit is wat we in ieder geval goed kunnen doen. Het is ook levendiger.
Het abstracte
We proberen onze ervaringen al zó op te rekken. Er is al zoveel verloren gegaan door aldoor maar oprekken en uitstrekken. Enerzijds is er een beweging ‘naar binnen’ en anderzijds is er een beweging van oprekken. Hoe kunnen we dan navigeren met ons verlangen naar nabijheid en uitstrekken, van alleen zijn en verbonden zijn, van autonoom zijn en gerelateerd? Dit zijn zulke universele behoeftes en ze zijn tegengesteld. We moeten beiden omvatten, dus meer Thuisgevoel met jezelf en Thuisgevoel in de kosmos. Maar het kan vooral concreter volgens mij.
Het concrete
In het oude denken betekent volwassen zijn, dat je steeds meer complexiteit kunt hanteren. Dat is nog steeds belangrijk. Tegelijkertijd missen we ook iets. Dat is concreetheid. Een concrete Plek waar je Thuisgevoel kan ervaren, naast complexiteit. Verwantschap leeft niet alleen in de complexiteit van veelheid (‘we zijn allemaal Een’), maar juist óók op een bepaald plaats, jouw concrete Plek.
Plek
Waar is jouw Plek? Ben je verbonden met de Plek waar je woont, met de cultuur, met het Nederlandse? Een Plek kan immers zó tekortschieten aan wat betekenisvol voor je is. Voelen dat een Plek goed voor jou is, dat is Thuisgevoel. Mijn eigen ervaring is dat er feedback op gang komt, iets wederkerigs. Tussen mij als bewoner of bezoeker van de Plek en de Plek die mij bewoont of bezoekt. Ik ben dan inheems met de Plek. Ik heb dat bijvoorbeeld met mijn eigen tuin. Met de Bomen daarin, de planten, de dieren (Egels), de bezoekende Katten, de Vlinders, nestelende Vogels, de seizoenen, de ritmes van Planten, de Stenen en Kristallen in de tuin. De samenhang tussen al deze levensvormen is zo tastbaar en ik maak onderdeel uit van de samenhang. Ik heb hier een Plek. Hier is mijn Thuisgevoel en Verwantschap. Mijn grond in een geglobaliseerde wereld.
Plek en plaats
Wanneer Thuisgevoel en Verwantschap zo verbonden is met een Plek, hoe beleven we dat dan in een globaliserende wereld met toenemende online contacten? De afgelopen 3 jaar heb ik deel genomen aan een wereldwijde online community rond Emergent Dialogue. Is het mogelijk om in dergelijke digitale relaties Thuisgevoel en Verwantschap te voelen? Ik heb ontdekt dat dat ontstaat in de virtuele plaats die we samen delen. In het bijzonder in de Ruimte tussen ons, de Tussenruimte. De Tussenruimte is een plaats waar ik het immanente van de relatie kan voelen. De onmiddellijke ervaring van Verwantschap. Mits er met Aandacht en Aanwezigheid wordt samengenomen. Thuisgevoel en Verwantschap ontstaat zo op een plaats.
Ontwikkeling
De ontwikkeling die we volgens mij nu maken is om toe te bewegen naar Thuisgevoel en Verwantschap via Aanwezigheid in het concrete, het Nu, het magische Moment. Dicht bij de haard, locaal en in de onmiddellijke relaties tussen mensen, meer-dan-mensen en de fysieke en bewuste Aarde. Daarna ontwikkelen we gevoeligheid om Thuisgevoel en Verwantschap te voelen in het abstracte. Daar waar Thuisgevoel en Verwantschap ontstaan op een virtuele plaats. In het bijzonder in de Tussenruimte.
Zou dit de weg zijn van samenleven in een gedigitaliseerde wereld, waar we zowel in het concrete als in het abstracte Thuisgevoel en Verwantschap leren voelen?