Niet lang na de laatste Dialoog in Coronatijd mailt zij mij. Zij wil verder praten over Verbinden in veranderende tijden. Ik nodig Elsa van der Drift uit voor een Dialoog in de Duinen. Wandelend in de Duinen van de Ganzenhoek en de Wassenaarse Slag gaan we inzien dat verbinden met de Natuur bewust waarnemen vraagt. Elsa onderzoekt hoe onze verbinding met de Natuur in deze tijd kan veranderen en daarmee ook de verbinding met onszelf.
Thuisgrond
Na het inchecken lijkt ons gezamenlijke vertrekpunt te zijn, dat wij beiden zijn opgegroeid nabij en midden in de Natuur. Onze kinderjaren speelden zich buiten de stad af met een eenvoudige toegang tot ‘buiten’. In die kinderjaren zo dichtbij en in de Natuur is het haast vanzelfsprekend voor ons dat er geen verschil is tussen je binnenwereld en je buitenwereld. De twee werelden vallen eenvoudigweg samen. Dat wordt anders wanneer we opgroeien, kennismaken met de stad en studie en met een leven dat juist veel minder is verbonden met de Natuur. Toch blijft steeds die herinnering aan die Thuisgrond. De grond waar je in je kinderjaren mee contact had. De Thuisgrond van je bestaan.
Cultuurnatuur
‘Wat vind je dan hier van?”, vraagt Elsa zich af. Met een armgebaar wijst ze naar een kleine duinvallei met Duindoorns. In de herfst tijdens de vogeltrek zit het in dit valleitje vol Koperwieken, die zich tijdens een rustpauze tegoed doen aan de oranje bessen. “Is dit Natuur?” Jazeker, het mini-milieu van de vallei is uiteraard natuur met de onderlinge verbindingen tussen struik, Koperwiek, grondsoort met mineralen en weersinvloeden. Maar de hele aanleg van het gebied hier met wandelpaden en paaltjesroutes is uiteraard cultuur. Het is ‘cultuurnatuur’. Ook deze natuur vraagt om bewust waarnemen. Er is veel te beleven in de diverse seizoenen.
Herinnering
Hoe komt het dat de vraag ‘is dit natuur’ sowieso speelt? Grootse en meeslepende landschappen zijn niet moeilijk als Natuur te beleven. Ikzelf heb juist door dat gemis aan ‘echte natuur’ geëxperimenteerd met ‘van groot naar klein’ gaan. Van grote landschappen, waar ik de energiestromen en vitaliteit kan waarnemen naar het kleine van een bloemknop of korstmos door een loepje. Uiteindelijk is het de bewuste beleving die een gevoel van verbondenheid met de Natuur geeft. In het bijzonder de schoonheid ervan. Het lijkt wel alsof wij beiden voortdurend een herinnering aan ‘puur Natuur’, het natuurlijke, opnieuw willen beleven of tot leven willen roepen in de concrete ervaring in cultuurnatuur.
Beleven
Gemoedelijk wandelen we De Ganzenhoek in (zelf op avontuur). Dit is een gebied van Staatsbosbeheer. SBB heeft een ‘beheeropdracht’. In hun terreinen vind je nauwelijks info-bordjes, behalve dan over boswerkzaamheden. In gebieden van Natuurmomenten staat het vol met bordjes met informatie. Behalve ‘behouden’ wil de organisatie dat je ook wat leert en oog krijgt voor wat er te beleven en te behouden valt. De KNNV en IVN hebben geen eigen terreinen. KNNV doet aan veldbiologie: waarnemen en tellen van aantallen en soorten, het IVN heeft een educatieve opdracht. Allemaal verschillende belevingen. Meer of minder ‘park’, manicured landschap, kennis opdoen, verzamelen en overdragen.
Welke beleving geeft nu dat je je ook de verbinding met de Natuur bewust wordt? Is het de ‘kennisbeleving’ of de ‘gevoelsbeleving’, wat het ook moge zijn. Soms staat je hoofd, de kennis om de kennis, in de weg om de verbinding met de Natuur te maken. Maar soms helpt kennis ook.
Rentmeesterschap
In De Ganzenhoek ligt een mooie waterpartij met rietkragen. Natuurlijk zijn er ‘spannende paadjes’ ontstaan naar het water. Wandelaars die nieuwsgierig zijn en op avontuur willen. SBB heeft de toegang met takkenrillen afgesloten. Vooral in het voorjaar is dit rustgebied een kraamkamer. We zijn er op bezoek. Ja, we zijn op bezoek in de Natuur. ‘Op bezoek zijn’ ervaren we in onze Dialoog als we tegenover of los van de Natuur staan. Een perspectief dat sinds ‘het rentmeesterschap over de Natuur’ is ingenomen. Een überpositie. Elsa memoreert de kap van de Heilige Eiken van de inheemse bevolking, in opdracht van Bonifatius. Met de komst van de kerstening werd de Natuur op afstand gezet. Uitingen van verbondenheid met de Natuur moeten wijken. Bonifatius heeft zijn zendingsdrang en de systematische kap met de dood moeten bekopen. Hij wordt in 754 bij Dokkum vermoord (bron). Het lijkt een belangrijke gebeurtenis voor de verbroken verbinding met de Natuur van ons Nederlanders.
De onmiddellijke ervaring
We keren terug naar onze herinnering uit onze kindertijd. Naar de ervaring en beleving dat er geen verschil is tussen je binnenwereld en je buitenwereld. Het gevoel van onbegrensdheid, dat er geen ‘ik’ en ‘jij’ is in de relatie met de Natuur.
“Wat beleef jij in die onbegrensdheid?”, vraag ik Elsa. We staan stil op het pad, alsof we er ineens ín zijn, in het onbegrensde. Dan ontvouwt zich in ons gezamenlijke veld een gevoel van heiligheid. Het verschijnt in een onmiddellijke ervaring voorbij tijd en ruimte.
Hier en nu
Behalve dat het een beleving is van ‘uit de tijd’ gaan en in het NU zijn, is het óók een beleving van HIER zijn, een sterk bewustzijn van verbondenheid met de Plek, met de grond waar je op staat. En met een bewust waarnemen van de ‘spirit van het gebied’ of zoals in de Keltische traditie The Mother of the Land. Alsof je bent opgenomen in de armen van de Moeder. Verder pratend blijf ik afgestemd op dit intense veld.
Ordening
Welke plek neemt de mens in in de ordening met de Natuur? In een gezond systeem heeft iedereen evenveel recht om erbij te horen (binding), neemt iedereen zijn plek in (ordening) en is er balans tussen geven en nemen (uitwisseling). Wij vormen met de Natuur één ecologisch systeem. Ons systeem is nu niet gezond: de rechten van dieren en bomen om erbij te horen zijn anders dan die van ons, wij hebben een superieure en onderdrukkende plek ingenomen in relatie met de Natuur en de balans tussen geven en nemen is ernstig verstoord door ons onbegrensde groeidenken en consumentisme. Hoe zou het zijn wanneer we de ordening kunnen herstellen en we op gelijke voet met de Natuur (en de Aarde) komen en Haar (weer) als een Verwante voelen?
Parlement van de Dingen
Op ons bankje laten we ons de meegenomen koffie goed smaken. In de verte is de Fitis alweer te horen en zelfs een Nachtegaal oefent zijn prachtige heldere fluit tussen de rollers. Achter ons zijn jachtige Vinkjes in de weer.
Wanneer we onze gedachten laten gaan over de manier hoe je mensen de verbinding met de Natuur bewust kunt leren warnemen, komen we op het werk van Bruno Latour. In Het Parlement van de Dingen beschrijft Latour rollenspellen waarin mensen niet-mensen representeren om ze zo een politieke stem te geven. Deelnemen aan een representatie geeft een heel sterke en bewuste waarneming van wat er gebeurt met wat je representeert en dat in relatie tot het veld waar je dan deel van uit maakt. Wie weet, ligt hier een overbruggingsmogelijkheid om te ervaren dat verbinden met de Natuur bewust waarnemen vraagt. Dan breekt de Zon in een magisch moment door.
Oergrond en Frisia.
Nog eenmaal keer terug naar de ervaring van Thuisgrond. Een levendige herinnering daaraan helpt om onder je Thuisgrond de Oergrond van het gebied waar je bent bewust waar te nemen. Onder onze voeten ligt de herinnering aan de Oergrond die er was voordat Bonifatius en het christendom over ons land raasden. De Oergrond van Frisia. Een bevolking van zeevolken met vrouwen wiens echtgenoten maanden op zee rondvoeren en daar meermaals ook bleven. ‘De zee geeft, de zee neemt’. Dit is onze indigenous tradition. Verbinden met deze Oergrond, met déze Natuur vraagt bewust waarnemen.
Het is deze Oergrond waar Een Nieuw Verhaal voor Nederland op bouwt.
Frisia
Nadat ik Elsa heb uitgezwaaid loop ik door Berkheide een rondje richting Katwijk. Op een bankje oefen ik hoe verbinden met de Natuur en onze Oergrond bewustzijn vraagt. Ik verlevendig dat veld van Heiligheid, van verbinding met The Mother of the Land. Langzaam voel ik hoe de Dragende Kracht van de Aarde langs de kust en de Duinen een kleur krijgt. De kleur van Frisia. Over een ruiterroute loop ik langs prachtige ongerepte stukken Duin, langs een schitterend duinmeer. Drie Buizerds cirkelen een tijdje boven mijn hoofd. Op een hoog Duin kijk ik uit over de Zee. Anders nu. Bewuster verbonden met Frisia.
