Je hebt een verantwoordelijkheid om datgene waar je aan deel neemt in balans te houden.
Na hemelvaart liepen we 6 dagen door het prachtige Nationaal Park Maasduinen. De Maasduinen vormen de langste rivierduinengordel van Nederland en zijn ontstaan door een samenspel van water, wind en mens. De route loopt over heerlijke duinlandschappen met talloze doorkijkjes, vochtige vennetjes en ‘savannes’. Door de vele regen is de omgeving intens, fris groen. Stil gaand over de paden is er altijd het gezang van de vogels in lente-opwinding.
Zes dagen aaneen, de perfecte omstandigheden voor Tiyoweh. Na alle ontreddering van maanden coronatijd dient zich op het bankje onder de Eik de vraag aan In welke realiteit willen we leven? Via diverse bankjes wordt duidelijk in welke realiteit ik wil leven. Ik ontdek hoe de emancipatiegolf tegen het paternalisme nog springlevend zou moeten zijn in onze cultuur.
Korte of lange stappen?
Na de eerste weken Coronatijd is de ontreddering bij onze bestuurders niet meer weggegaan. De mogelijkheden die zich na een aantal weken aandienen om de burgers gerust te stellen zijn geruisloos voorbij gegaan. In het beleid mis ik een common ground, een gezamenlijk Vertrekpunt. Ik ervaar geen leidende verbinding met een groter geheel waar wij samen deel van uit maken. Onze overheid neemt kleine stappen om weg te blijven waar we niet willen zijn in plaats van langere stappen voor wat we samen willen bereiken.
In welke realiteit willen we leven? Liever zie ik een realiteit waarin we gezamenlijk besluiten nemen over de lange stappen. Waar willen we gezamenlijk uitkomen? Ook in de korte fase van crisis moet je die vraag durven stellen. Ik stel mij zo voor dat je groepen mensen van wie je de grootste offers vraagt, betrekt in het gesprek van de besluitvorming. Hoe kan ik deelnemen?
Vermijden of bereiken?
Gedreven door een diepe angst bij de bestuurders voor mislukking en angst voor het einde van het Leven is ons beleid gericht op vermijden van ieder risico. Er komen steeds meer regels. Regels hebben een dwingende, beperkende en paternalistisch karakter. Alles om waar we niet willen zijn te vermijden. Samen gaan we ‘het’ er onder krijgen. Ook wanneer de acute crisis voorbij is, komt er geen ontspanning of wijsheid.
In welke realiteit willen we leven? Ik zie graag een realiteit waar we dat ‘samen’ uitdrukken door in gesprek te zijn met de groepen mensen voor wie je de regels ontwerpt. Waar heb je het nu met elkaar over? Over de regels waar je het niet over eens bent. Over vermijden dus.
Liever zie ik een realiteit, waar de regels een richting dragen naar wat we samen willen bereiken. Welke risico’s vinden de mensen zelf aanvaardbaar? Hoe maken we dat voor deze mensen mogelijk?
Mogelijkheden of bedreigingen?
Als je het over risico’s hebt, heb je het altijd over vermijden. Risico’s zijn bedreigingen in de realiteit van het huidige beleid. Door risico’s als bedreigingen te zien en ze eindeloos af te wegen, ontdek je nooit de mogelijkheden in de periferie. Je blijft als een konijn in de lamp kijken, je krijgt geen zicht op alternatieven wanneer je in de koker van bedreigingen zit.
Liever zie ik een realiteit waar je aanspraak maakt op de intelligentie van de groep, op de inbreng van vele stemmen om het creatieve potentieel aan te boren wat buiten je eigen benauwenis ligt. Door naar veel meer stemmen te luisteren die mogelijkheden aandragen, vergroot je de kans op een gewogen en bovenal breed gedragen besluit.
‘Je doet het voor een ander’
Dit morele appèl op ons is een hele lastige. In het appèl zit een opdracht verholen om ons verantwoordelijk te voelen voor de ander. Je kan onmogelijk verantwoordelijk zijn voor de daden en de gevolgen daarvan van iemand anders. Ik kan mij alleen verantwoordelijk voelen voor de Ruimte die ik geef aan de Vrije Wil van de ander. Binnen die ruimte beschikt de ander over zijn eigen Vrije Wil. In het morele appèl ‘je doet het voor een ander’ zit heimelijk een oordeel verborgen over hoe jij zou willen dat die ander doet. Als de ander doet wat jij wil, is het makkelijker ‘om het voor die ander te doen’. Een paternalistische echo.
Liever zie ik een realiteit dat we ons keihard oefenen om de ander de Ruimte te gunnen van de eigen Vrije Wil, ook al is de keuze die de ander maakt niet je eigen keuze. En uiteraard wil ik in een realiteit leven, waarin er ruimte en respect is voor mijn Vrije Wil.
Verantwoordelijkheid
Onze overheid is sinds de jaren 90 geen zorgende overheid meer. De markt zorgt niet en draagt geen verantwoordelijkheid. We zullen onze samenleving gezamenlijk moeten vormgeven. Individualisme is fake. Je hebt altijd met elkaar te maken. Niemand kan alleen leven. Je bent altijd op de één of andere manier aan iemand gerelateerd.
Daarom ligt onze verantwoordelijkheid bij het functioneren van de samenleving. Check je of datgene wat de overheid belooft ook gebeurt? Doet de overheid wat zij toegezegd heeft? Check je geregeld je verwachtingen of ze nog kloppen? Blijf je bij wat er gezamenlijk is afgesproken?
Het zijn allemaal vragen waarop je verantwoordelijkheid neemt voor het functioneren van de samenleving om het evenwicht te herstellen.
Je hebt een verantwoordelijkheid om datgene waar je aan deel neemt in balans te houden.
Emanciperen
Het lijkt er op, dat we midden in een zoveelste emancipatiegolf zitten om ons te bevrijden van het paternalisme. Om onze weggeven autoriteit terug te nemen.
Na WOII had de overheid een grote rol in de wederopbouw. Er ontstond een verzorgingsstaat. Toen de verzorgingsstaat uit zijn jasje groeide, zou het geloof in de markt uitkomst bieden. Vanaf Thatcher moest je voor jezelf zorgen, “there is no such thing as society“. Na 30 jaar implodeert het neoliberalisme.
Welke wederopbouw staat ons nu te wachten? Wat staat ons te doen? In welke realiteit willen we leven?
Ik zie een realiteit waarin we samen voor een vitale en levensondersteunende samenleving zorgen. Waar we verantwoordelijkheid nemen voor het functioneren van onze samenleving. Met een luisterende en faciliterende overheid, die the good of all dient. Gaan we ons nu definitief losmaken van het paternalisme? Wat een radicale ideeën!